Są tabletki na katar, kaszel, ból zęba, otyłość i mnóstwo innych dolegliwości… A co z farmakologicznym leczeniem alkoholizmu? Czy można wyjść z nałogu, biorąc po prostu przepisane przez specjalistę lekarstwo? Jakie środki są do wyboru i czy taka terapia jest w ogóle wystarczająca?
No cóż… Farmakoterapia rzeczywiście może pomóc, ale zwykle jest tylko jednym z elementów kompleksowego leczenia alkoholizmu. Wspomaga uzależnionych w procesie terapii psychologicznej, ale jej nie zastępuje. Czasami ułatwia nieco zmianę stylu życia i wypracowywanie nowych nawyków koniecznych przy wychodzeniu z nałogu, nie jest jednak cudownym środkiem na wszystko. Warto też podkreślić, że farmakologiczne leczenie alkoholizmu nie zawsze jest łatwe i przyjemne – pacjenci znoszą to bardzo różnie i różne są też efekty takiej terapii.
Popularne środki, ich działanie i skuteczność w farmakologicznym leczeniu alkoholizmu
Spis treści
Farmakologia w leczeniu alkoholizmu nie czyni cudów. Nikogo nie „naprawia” i nie sprowadza na dobrą drogę. To czysta biochemia. Niektórym ułatwia po prostu niesięganie po alkohol, blokując niejako w ich organizmie odczuwanie przyjemności z picia, innych od niego wręcz odsuwa, wywołując trudne do zniesienia symptomy i reakcje. Z grubsza rzecz biorąc, większość leków stosowanych w farmakologicznym leczeniu alkoholizmu opiera się na tym mechanizmie działania.
O doborze określonych środków i ich dawkowaniu decyduje lekarz (często jest to psychiatra) w porozumieniu z terapeutą uzależnień. Dopasowuje się lek odpowiednio do pacjenta, biorąc pod uwagę jego stan zdrowia, cel terapeutyczny, dotychczasowe postępy w leczeniu alkoholizmu, a także zażywane na stałe leki, tryb życia czy indywidualne preferencje. Najczęściej stosowane w tej sytuacji farmaceutyki to: Naltrekson, Akamprozat i Disulfiram. Wszystkie dostępne są wyłącznie na receptę.
- Naltrekson – lek występujący w formie tabletek lub zastrzyków o przedłużonym działaniu. Wpływa na układ opioidowy mózgu, blokując efekt nagrody, którą ciało alkoholika odczuwa podczas picia. Takie działanie może pomóc w zmniejszeniu ochoty na alkohol i motywacji do jego poszukiwania (zarówno w okresie abstynencji, jak i po spożyciu niewielkich ilości). W rezultacie lek ogranicza ilość wypijanego alkoholu. Osobie uzależnionej leczonej Naltreksonem nieco łatwiej się powstrzymać – okresy abstynencji mogą się więc wydłużać, a porcje przyjmowanego alkoholu mogą się zmniejszać. Naltrekson jest nowoczesnym i bezpiecznym preparatem. Ma niewiele skutków ubocznych i nie wchodzi w reakcję z innymi lekami.
- Akamprozat (Acamprosat) – środek stosowany w farmakologicznym leczeniu alkoholizmu, który pomaga przywrócić zaburzoną przez długotrwałe picie i uzależnienie równowagę chemiczną w mózgu osób odstawiających alkohol. Jest szczególnie użyteczny we wspieraniu alkoholików w utrzymywaniu abstynencji. Redukuje u nich objawy, które mogą prowadzić do nawrotu picia – łagodzi niepokój i stany depresyjne występujące u osób uzależnionych w związku z brakiem alkoholu (depresja alkoholowa). Głód alkoholowy jest mniejszy, a motywacja do pozostawania w abstynencji nieco większa. Akamprozat to nowoczesny farmaceutyk polecany do podtrzymania abstynencji alkoholowej u osób przechodzących psychoterapię uzależnień.
Disulfiram – lek działający na alkoholika poprzez wywoływanie u niego nieprzyjemnych objawów w przypadku spożycia alkoholu. To tak zwana terapia awersyjna. Osoba uzależniona odczuwa nawet po niewielkiej porcji alkoholu symptomy zatrucia nim. Pojawiają się zawroty i ból głowy, nudności, wymioty, przyspieszona akcja serca, zaczerwienienie twarzy, uczucie gorąca, potliwość… Różne może być nasilenie tych objawów i czas ich utrzymywania się (od kilkudziesięciu minut do kilku godzin). To zależy przede wszystkim od ilości wypitego alkoholu. Teoretycznie mechanizm działania Disulfiramu pomaga unikać picia ze względu na strach przed negatywnymi reakcjami ciała. W praktyce bywa różnie. Nieodpowiedzialne spożycie dużej ilości alkoholu przy stosowaniu tego leku może prowadzić nie tylko do natychmiastowego efektu kaca, ale między innymi także do niewydolności oddechowo-krążeniowej, a w skrajnych przypadkach (bez szybkiej pomocy medycznej) nawet do śmierci. Dlatego po środek ten nie sięga się w pierwszej kolejności. To lek tak zwanego drugiego rzutu, który aplikuje się (podskórnie) tylko wtedy, gdy inne preparaty używane w farmakologicznym leczeniu alkoholizmu nie działają.
Leczenie alkoholizmu farmakologicznie – kiedy stosować tę metodę
Farmakologia w leczeniu alkoholizmu ma sens przede wszystkim jako wsparcie w psychoterapii dla uzależnionych oraz w tych sytuacjach, w których pacjent nie może z powodów medycznych jej przejść (bo jest na przykład chory psychicznie lub cierpi na jakieś poważne schorzenia neurologiczne). Nie ma leków leczących z alkoholizmu. One jedynie pomagają czasami w procesie wychodzenia z niego (przykładowo zmniejszając ryzyko wpadnięcia osoby uzależnionej w kolejny ciąg alkoholowy). Samego przyjmowania któregoś z wyżej opisanych lub innych podobnie działających leków nie można traktować jak kuracji, bo nią nie jest. Preparaty te nie sprawiają, że alkoholik wypracowuje właściwe podejście do nałogu i zmienia swoje dotychczasowe (złe) wzorce myślenia czy zachowania, a to podstawa wyjścia z alkoholizmu – nauczyć się samodzielnie (bez farmaceutycznych wspomagaczy) kontrolować swój nałóg (bo uzależnionym pozostaje się już do końca życia).
***
Dowiedz się więcej o leczeniu alkoholizmu >>
