Nawet okazjonalne nadużywanie alkoholu może zakończyć się tragicznie, jeśli dojdzie do zatrucia organizmu. Dla większości osób spożycie dużej ilości trunków oznacza zazwyczaj szereg bardziej lub mniej przyjemnych objawów fizycznych, które są tego efektem. Zatrucie alkoholowe to jednak nie to samo, co stan odurzenia. Zatrucie alkoholem może prowadzić do niewydolności oddechowej lub krążeniowej, a w konsekwencji nawet do śmierci, dlatego szybka reakcja miewa czasem kluczowe znaczenie. Czym jest zatrucie alkoholem, ile trwa oraz jakie są jego objawy i w jaki sposób sobie z nimi poradzić?
Czym jest zatrucie alkoholowe?
Spis treści
Etanol to jedna z najczęstszych przyczyn wykrywanych zatruć; najczęściej to właśnie alkohol etylowy mamy na myśli, gdy mówimy o alkoholu. Etanol jest podstawowym składnikiem wódki, a ze względu na swoje właściwości bardzo szybko przenika do krwi z przewodu pokarmowego. W Polsce procent dorosłych przyznających się do spożywania alkoholu wynosi 85,5 (91% mężczyzn, 81% kobiet), a rekreacyjne picie alkoholu może przemienić się łatwo w picie ryzykowne lub nadużywanie alkoholu. Powszechnie przyjęło się uważać, że zatrucie alkoholem oznacza upicie się oraz kaca po spożyciu – warto jednak rozgraniczać te pojęcia.
Przeczytaj również: Ojciec alkoholik – jak postępować i jak pomóc dziecku i uzależnionemu?
Zatrucie alkoholowe występuje, gdy stężenie etanolu we krwi przekracza 3 promile. Zgodnie z prawną definicją, jeśli stężenie alkoholu wynosi 0,2 – 0,5 promila, mówi się o „stanie po spożyciu alkoholu”, zaś powyżej tej wartości występuje już „stan nietrzeźwości”. Należy jednak rozróżniać stan nadużycia alkoholu od zatrucia etanolem. Śmiertelna dawka czystego alkoholu etylowego wynosi 300 mililitrów na godzinę (odpowiada to 0,7 litra wódki) – śmierć to najpoważniejszy skutek, jeśli chodzi o zatrucie alkoholem. Ile trwa stan zatrucia alkoholowego? Czas ten jest różny w zależności od wieku, płci, stanu organizmu, masy ciała, ale również od przyjmowanych leków czy predyspozycji genetycznych, a także ilości i rodzaju spożywanego alkoholu. Poważne zatrucie u osoby dorosłej może wystąpić już po wypiciu 1 – 1,5 mililitra na kilogram, czyli około 50 – 100 mililitrów czystego spirytusu. U kobiet objawy zatrucia są z reguły bardziej nasilone niż u mężczyzn, którzy wypili taką samą dawkę alkoholu – powodem jest mniejsza masa ciała oraz mniejsza zawartość wody w organizmach kobiet. Ostre zatrucie alkoholem może dotknąć zarówno osobę uzależnioną, regularnie nadużywającą alkoholu, jak i kogoś, kto pije alkohol okazjonalnie i zwykle w dużo mniejszych dawkach.
Czy zatrucie alkoholem to po prostu ciężki kac?
Potocznie o zatruciu alkoholem mówi się, gdy na drugi dzień po spożyciu męczą kogoś nieprzyjemne objawy. Zaburzenia świadomości, które pojawiają się po wypiciu zbyt dużej dawki alkoholu to upojenie alkoholowe. Kac natomiast jest wynikiem ustania narkotycznego działania etanolu na ośrodkowy układ nerwowy – może być objawem zarówno zatrucia, jak i nadużycia alkoholu.
Zatrucie alkoholem – objawy
Jakie są objawy zatrucia alkoholem? Przede wszystkim należy zdawać sobie sprawę, że nie zawsze nadużywanie alkoholu będzie wiązało się z zatruciem. Jeśli jednak oprócz typowych objawów upojenia zaczynają pojawiać się inne, bardziej niepokojące symptomy, należy pilnie udzielić takiej osobie pierwszej pomocy oraz skontaktować się z lekarzem. Jeżeli chodzi o zatrucie alkoholem, objawy mogą różnić się w zależności od rodzaju spożytego alkoholu, sposobu jego spożywania, ilości spożytego wcześniej jedzenia i wielu innych czynników.
Można wyróżnić cztery stopnie zatrucia etanolem związane z następującymi objawami:
- I stopień – pobudzenie: nadpobudliwość ruchowa, zapach alkoholu wydobywający się z ust, dziwne zachowanie, problemy z zachowaniem równowagi, chwiejność;
- II stopień – senność: osłabienie, problemy ze świadomością, przyspieszona akcja serca, wiotkość mięśni;
- III stopień – zamroczenie: osłabienie, brak kontroli zachowania, utrata świadomości, utrata kontroli nad własną fizjologią;
- IV stopień – zamartwica: trudności z oddychaniem, brak reakcji na bodźce, śpiączka, wychłodzenie organizmu, spadek ciśnienia krwi.
Zatrucie alkoholem – co robić?
Każdemu z nas może przytrafić się spotkanie z osobą, u której podejrzewać można zatrucie alkoholem. Co robić w takiej sytuacji? Jeśli podejrzewasz, że ktoś w twoim otoczeniu może cierpieć na ostre zatrucie alkoholem, pierwsza pomoc to przede wszystkim niezwłoczne wezwanie pogotowia ratunkowego, ponieważ ostre zatrucie etanolem to stan, w którym spacer czy zjedzenie czegoś na ciepło z pewnością nie pomogą. Wystąpienie wymienionych wyżej objawów to sygnał, że nadużycie alkoholu zmieniło się w zatrucie alkoholem. Jak pomóc takiej osobie? Jeśli pod wpływem alkoholu straciła przytomność, może nawet umrzeć, dlatego w tym wypadku wezwij koniecznie pogotowie. Osobę w stanie ostrego upojenia alkoholowego należy ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej, by zminimalizować ryzyko zachłyśnięcia wymiotami. Monitoruj także oddech, by w razie konieczności rozpocząć sztuczne oddychanie. Przytomnej osobie podawaj (o ile jest w stanie połykać) niegazowaną wodę o temperaturze pokojowej, by szybciej usuwać substancje toksyczne z organizmu. Wymioty pozwalają na usunięcie resztek alkoholu z żołądka; nie wchłania się on dzięki temu dalej do krwi, dlatego nie należy powstrzymywać wymiotów, a nawet wręcz przeciwnie – można próbować wywołać je poprzez podrażnienie gardła palcami. Jeśli osoba pijana zwymiotuje, należy podać jej słodką herbatę z cytryną lub kawę oraz węgiel aktywowany.
Przeczytaj również: Nerwica alkoholowa – czym się objawia i jak reagować?
Jak wygląda leczenie zatrucia alkoholem?
Ostre zatrucie alkoholem wymaga interwencji personelu medycznego, który wykona płukanie żołądka w celu oczyszczenia organizmu z toksyn oraz zadba o nawodnienie pacjenta, a jeśli jest on nieprzytomny – o zachowanie prawidłowego oddechu. Gdy stwierdzone zostaje zatrucie alkoholem, leczenie obejmuje podanie dożylnie elektrolitów, płynów, witamin i glukozy, a także intubację, jeśli pacjent nie oddycha samodzielnie. Gdy objawy ustąpią, zaleca się suplementację witamin z grupy B, uzupełnianie płynów oraz odpoczynek. Skutki zatrucia alkoholem w niektórych przypadkach nawet pomimo interwencji medycznej mogą okazać się tragiczne, dlatego warto zachować rozwagę podczas spożywania alkoholu.