Fazy alkoholizmu – cztery etapy nałogu

Alkoholizm to choroba, która rozwija się stopniowo w wyniku nadmiernego i długotrwałego spożywania alkoholu. Jest to zaburzenie postępujące, prowadzące do poważnych komplikacji zdrowotnych, psychicznych i społecznych. Nieleczony alkoholizm staje się chorobą śmiertelną, prowadząc także do takich problemów, jak marskość wątroby, padaczka alkoholowa, czy psychozy alkoholowe. Zrozumienie, na jakim etapie uzależnienia znajduje się osoba pijąca, jest kluczowe dla skutecznego wdrożenia leczenia alkoholizmu.

Nie radzisz sobie z problemem uzależnienia? Nie musisz przechodzić przez to sam.

Zadzwoń: 503 909 093

Choroba alkoholowa - etapy rozwoju i znaczenie wczesnej diagnostyki

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, alkoholizm to choroba. Tak się ją diagnozuje i tak kwalifikuje medycznie, choć wiele osób wciąż postrzega nałogowe picie alkoholu w kategoriach wyboru. Choroba alkoholowa - postępująca, z czasem niosąca coraz większe spustoszenie w organizmie, jak i życiu – w rezultacie jest chorobą śmiertelną.

Mimo, że choroba alkoholowa znana jest od wielu lat, to wciąż stanowi ona przedmiot nieustannych badań i analiz. Naukowcy nieustannie poszukują najskuteczniejszych metod leczenia alkoholizmu. Badają także przebieg i fazy uzależnienia od alkoholu. Sposoby pomocy przekazują następnie do szkół uczących terapeutów uzależnień. A ci wdrażają ją podczas spotkań z potencjalnymi pacjentami. Terapia alkoholowa m.in. rozpoznaje i klasyfikuje fazę - stadium uzależnienia od alkoholu. Dlatego też niezbędne jest dokonanie odpowiedniej diagnostyki podczas pierwszych spotkań.

Zasadniczo wyróżniamy 4 fazy alkoholizmu: fazę wstępną, fazę ostrzegawczą, fazę krytyczną oraz fazę chroniczną. Świadomość istnienia określonych faz choroby alkoholowej i objawów z nimi związanych może pomóc rozpoznać niepokojące symptomy u osoby bliskiej na tyle wcześnie, by zapobiec groźnym skutkom zaawansowanego uzależnienia.

Osoby uzależnione od picia napojów alkoholowych często zadają sobie pytanie – Czy jestem alkoholikiem? Czy to jeszcze nic groźnego? Poniżej podstawiamy szczegółową charakterystykę poszczególnych faz uzależnienia od alkoholu. Podział stadiów alkoholizmu, który obecnie funkcjonuje został zdefiniowany przez Elvina M. Jellinka i opublikowany w roku 1960. 

Fazy alkoholizmu wg Jelinka opierają się na jego obserwacji, z której wynika, że rozwój choroby poprzedza pojawienie się objawów ostrzegawczych. Wczesne ich zauważenie i szybkie podjęcie działań może powstrzymać dalszy postęp uzależnienia. W przeciwnym razie alkoholizm wchodzi w kolejne etapy – stadium krytyczne i chroniczną fazę, w której pomoc, choć nadal możliwa, jest znacznie trudniejsza.

.

Faza wstępna alkoholizmu jest niemal niedostrzegalna. Na tym etapie spożywanie alkoholu nie różni się mocno od społecznie przyjętej normy. W związku z tym rozpoznanie choroby może być trudne nawet dla osób bliskich. Jednak gdy zaczynają pojawiać się symptomy pewnej fascynacji alkoholem, widzimy zwiększoną pewność siebie. Używka zaczyna być traktowana jak ucieczka, sposób na zrelaksowanie się, rozluźnienie. Z czasem picia, wzrasta tolerancja na alkohol, co powoduje potrzebę wypijania coraz większych dawek, by osiągnąć oczekiwany efekt.

• Objawy uzależnienia: lekkie poprawy nastroju po alkoholu, zwiększona tolerancja, rozłożona w czasie eskalacja ilości spożywanego alkoholu.
• Czas trwania: Może trwać przez wiele miesięcy lub lat przed przejściem w następną fazę.

Podczas tej początkowej fazy alkoholizmu, problem może być praktycznie niedostrzegalny. Pierwsza faza uzależnienia od alkoholu może trwać przez miesiące, a nawet lata, zanim ulegnie pogłębieniu. Z tego też powodu istotna jest jak najszybsza diagnoza, która daje najlepsze szanse na powstrzymanie rozwoju nałogu i uniknięcie poważnych konsekwencji obejmujących nadmierne spożycie alkoholu.

Rozwojowi nałogu można przeciwdziałać. Dowiedz się, jak zapobiec uzależnieniu

Podczas fazy ostrzegawczej alkoholizmu, osoba uzależniona zaczyna aktywnie szukać okazji do sięgnięcia po trunek. W tym celu inicjuje spotkania, a spożywanie alkoholu odbywa się w ramach picia towarzyskiego. Pojawia się także coraz większe skoncentrowanie na piciu. Osoba uzależniona pije więcej, niż ludzie z jej otoczenia. Zdarza się, że zaczyna robić to samotnie, w ukryciu. Z czasem może nawet samoistnie zauważać zachodzące zmiany. W tej fazie picia próbuje jednak jeszcze szukać wytłumaczenia na taki stan rzeczy oraz unikać podejmowania tematu. Kace stają się coraz mniej znośne, a w pamięci pojawiają się luki (palimpsesty alkoholowe). Uzależniony zaczyna „naginać” rzeczywistość. 

Charakterystyczne są takie zjawiska jak:

• Palimpsesty alkoholowe (luki w pamięci po okresach upojenia).
• Próby usprawiedliwiania swojego picia alkoholu.
• Nasilone symptomy kaca, takie jak bóle głowy i uczucie fizycznego dyskomfortu.
• Zwiększona koncentracja wokół alkoholu.

Jak rozpoznać, kiedy zaczyna się problem z alkoholem?

W tej fazie rozwoju uzależnienia od alkoholu osoba pijąca przestaje mieć kontrolę nad ilością spożywanego alkoholu oraz coraz bardziej zaniedbuje podstawowe role społeczne, domowe jak i zawodowe. Na dalszy plan schodzą także pasje i zainteresowania. W tej fazie ciężko nie dostrzec problemu, nadużywanie alkoholu zaczyna być odczuwalne przez otoczenie, a dni, w których uzależniony trzeźwieje zaczynają być coraz rzadszym zjawiskiem.

Oprócz szukania usprawiedliwień pojawiają się także wyrzuty sumienia z powodu zaniedbywania relacji z rodziną i przyjaciółmi, przeplatane nawet agresją, a także próbami obarczania innych winą. Zaczyna się użalanie nad sobą, wystąpić mogą nawet próby samobójcze. Spożycie alkoholu trwale się zwiększa, a dzień rozpoczynany jest od tzw. klina i często kontynuowany tym tokiem przez resztę dnia, a nawet przez kolejne następujące. Na tym etapie choroby alkoholowej uzależniony może zacząć komunikować potrzebę pomocy, próbować uzyskać kontrolę, wyznaczać dni abstynencji.

W trzecim stadium uzależnienia zauważalne są:

• Utrata kontroli nad ilością spożywanego alkoholu.
• Wyraźny brak zainteresowania rodziną, pracą, obowiązkami czy pasjami.
• Możliwe występowanie agresywnych zachowań u osoby uzależnionej.
• Ciągły głód alkoholowy.
• Próby obarczania innych winą oraz/i użalanie się nad sobą.
• Możliwe myśli samobójcze.
• Okresowe próby abstynencji (detoksu alkoholowego) lub zmniejszania ilości alkoholu bez trwałych rezultatów.

Na tym etapie uzależnienia od alkoholu, osoba uzależniona może rozpocząć leczenie, gdy uświadamia sobie wagę problemu. Jednak nadmierne spożycie alkoholu prowadzi już do znacznych strat, takich jak zaburzenia psychiczne, depresja i konflikty z bliskimi.

Najsilniejszy przymus picia pojawia się zaraz po wytrzeźwieniu. Jak radzić sobie z głodem alkoholowym?

W ostatniej fazie uzależnienia objawy choroby alkoholowej pojawiają się już w pełnym wymiarze. Spożywanie alkoholu staje się głównym celem dnia. Konflikty z otoczeniem narastają, dochodzi do utraty pracy, a czasem i relacji z najbliższymi. Ciągi alkoholowe trwające kilka, a nawet kilkanaście dni stają się normą, a występujące okresy abstynencji, skutkują powikłaniami, pojawiają się np.: drgawki, wymioty, uczucie napięcia, skoki ciśnienia, nadwrażliwość na bodźce – są to objawy tzw. zespołu abstynencyjnego. Ponadto występują powikłania psychiczne (obniżony nastrój, depresja, zaburzenia pamięci i koncentracji). W ostatniej fazie alkoholizmu dochodzi również do uszkodzenia narządów (np. marskość i niewydolność wątroby). Na tym etapie istnieje duże ryzyko śmierci.

Charakterystyczne zjawiska w ostatnie fazie uzależnienia od alkoholu:

• Picie rozpoczyna się zaraz po przebudzeniu.
• Ciąg alkoholowy trawający kilka/kilkanaście dni.
• Konsekwencje zdrowotne obejmują uszkodzenie narządów wewnętrznych, w tym marskość wątroby i niewydolność nerek.
• Występują objawy zespołu abstynencyjnego, takie jak drgawki, wymioty, uczucie napięcia, skoki ciśnienia, nadwrażliwość na boddźce.
• Poważne objawy psychiczne, takie jak obniżony nastrój, depresja, zaburzenia pamięci i obniżona koncentracja.

W tej fazie, ratujące życie leczenie, obejmuje całkowite zaprzestanie picia alkoholu, leczenie farmakologiczne oraz długotrwałą terapię psychologiczną. Profesjonalna pomoc terapeutyczna może pomóc alkoholikowi wyzbyć się przymusu picia i zapoczątkować proces odbudowy zdrowia i relacji z rodziną.

Nagłe odstawienie alkoholu może wywołać delirium tremens. Czym jest biała gorączka?

Niezależnie od fazy uzależnienia od alkoholu, alkoholik często decyduje się także na wspomaganie swoich stanów upojenia - w celu wytrzeźwienia lub ich pogłębienia - innymi substancjami. Mogą to być zarówno narkotyki, jak i leki czy dopalacze. Te dodatkowe substancje zmieniające świadomość, choć na początku bywają niejako zażywane przy okazji czy wręcz „niezauważalnie”, z czasem mogą stać się dominującym środkiem. Przy czym warto mieć na uwadze, że uzależnienie narkotykowe bywa silniejsze i trudniejsze do leczenia. Więc zanim sięgnie się po kolejne „znieczulacze”, warto sięgnąć po pomoc terapeuty uzależnień.

Inny podział faz alkoholizmu dokonany przez Komitet Ekspertów dla Spraw Alkoholizmu Światowej Organizacji Zdrowia proponuje trzy stadia:

• epizodyczne picie nadmierne,
• nawykowe picie nadmierne,
• nałóg alkoholowy.

Są one w zasadzie tożsame z wyżej wymienionymi. Dodano jednakże czwartą grupę dotyczącą picia powiązanego z zaburzeniami i chorobami psychicznymi. W leczenie osób z takim problemem włącza się wówczas także psychiatra.

Jeśli jesteś czynnie uzależniony, to może ten tekst pomoże rozpoznać Ci, w której fazie jesteś. Przedstawione fazy alkoholizmu są jedynie schematem rozwoju choroby, mogą one się nieznacznie różnić w indywidualnych przypadkach. Na każdym etapie wyjście z nałogu jest możliwe, należy jednak jak najszybciej podjąć leczenie alkoholizmu, najlepiej z profesjonalną pomocą ośrodka terapii uzależnień, takiego jak np. Od-Nowa.

Jeśli ktoś z Twoich bliskich ma problem z uzależnieniem od alkoholu pomóż mu, dowiedz się jak rozmawiać z alkoholikiem. Na pragnących zmian czeka profesjonalna pomoc. Zadzwoń: +48 503 90 90 93