Alkoholizm to choroba. Tak się ją diagnozuje i tak kwalifikuje medycznie, choć wiele osób wciąż postrzega nałogowe picie w kategoriach wyboru. Choroba alkoholowa - postępująca, z czasem niosąca coraz większe spustoszenie w organizmie, jak i życiu – w rezultacie jest chorobą śmiertelną.
Mimo, że znana jest od wielu lat, badana nieustannie. Naukowcy wciąż poszukują najskuteczniejszych metod leczenia alkoholizmu. Badają także przebieg i etapy choroby alkoholowej. Sposoby pomocy przekazują następnie do szkół uczących terapeutów uzależnień. A ci wdrażają ją podczas spotkań z potencjalnymi pacjentami. Terapia alkoholowa m.in. rozpoznaje i klasyfikuje fazę - stadium uzależnienia od alkoholu. Dlatego też niezbędne jest dokonanie odpowiedniej diagnostyki podczas pierwszych spotkań.
Zasadniczo wyróżniamy 4 fazy alkoholizmu: fazę wstępną, fazę ostrzegawczą, fazę krytyczną oraz fazę chroniczną. Świadomość istnienia określonych faz choroby alkoholowej i objawów z nimi związanych może pomóc rozpoznać niepokojące symptomy u osoby bliskiej na tyle wcześnie, by zapobiec groźnym skutkom zaawansowanego uzależnienia.
Osoby uzależnione często zadają sobie pytanie – Czy jestem alkoholikiem? Czy to jeszcze nic groźnego? Poniżej podstawiamy szczegółową charakterystykę poszczególnych faz uzależnienia od alkoholu. Podział stadiów alkoholizmu, który obecnie funkcjonuje został zdefiniowany przez Elvina M. Jellinka i opublikowany w roku 1960.
Fazy alkoholizmu wg Jelinka opierają się na jego obserwacji, z której wynika, że rozwój choroby poprzedza pojawienie się objawów ostrzegawczych. Wczesne ich zauważenie i szybkie podjęcie działań może powstrzymać dalszy postęp uzależnienia. W przeciwnym razie alkoholizm wchodzi w kolejne etapy – stadium krytyczne i chroniczną fazę, w której pomoc, choć nadal możliwa, jest znacznie trudniejsza.
.
1. Faza wstępna (prealkoholowa)
Początki alkoholizmu są niemal niezauważalne. Na tym etapie sięganie po alkohol nie różni się mocno od społecznie przyjętej normy. W związku z tym rozpoznanie choroby może być trudne nawet dla osób bliskich. Jednak gdy zaczynają pojawiać się symptomy pewnej fascynacji alkoholem, widzimy zwiększoną pewność siebie. Używka zaczyna być traktowana jak ucieczka, sposób na zrelaksowanie się, rozluźnienie. Z czasem picia, wzrasta tolerancja na alkohol, zatem do organizmu przyjmowane są coraz większe dawki. Podczas tej początkowej fazy alkoholizmu, problem może być praktycznie niedostrzegalny. Pierwsza faza uzależnienia od alkoholu możetrwać przez miesiące, a nawet lata, zanim ulegnie pogłębieniu.
Podczas fazy ostrzegawczej alkoholizmu, osoba uzależniona zaczyna aktywnie szukać okazji do sięgnięcia po trunek. W tym celu inicjuje spotkania – pojawia się coraz większe skoncentrowanie na piciu. Pije więcej, niż ludzie z otoczenia. Zdarza się, że zaczyna robić to samotnie, w ukryciu. Z czasem może nawet samoistnie zauważać zachodzące zmiany. W tej fazie picia próbuje jednak jeszcze szukać wytłumaczenia na taki stan rzeczy oraz unikać podejmowania tematu. Kace stają się coraz mniej znośne, a w pamięci pojawiają się luki (palimpsesty alkoholowe). Uzależniony zaczyna „naginać” rzeczywistość.
W tej fazie rozwoju uzależnienia od alkoholu osoba pijąca przestaje mieć kontrolę nad jego spożywaniem, coraz bardziej zaniedbuje podstawowe role społeczne, domowe jak i zawodowe. Na dalszy plan schodzą także pasje i zainteresowania. W tej fazie ciężko nie dostrzec problemu, nadużywanie alkoholu zaczyna być odczuwalne przez otoczenie, a dni, w których uzależniony trzeźwieje zaczynają być coraz rzadszym zjawiskiem.
Oprócz szukania usprawiedliwień, pojawiają się także wyrzuty sumienia z powodu zaniedbywania relacji z rodziną i przyjaciółmi, przeplatane nawet agresją, a także próbami obarczania innych winą. Zaczyna się użalanie nad sobą, wystąpić mogą nawet próby samobójcze. Ilość przyjmowanego alkoholu trwale się zwiększa, a dzień rozpoczynany jest od tzw. klina i często kontynuowany tym tokiem przez resztę dnia, a nawet przez kolejne następujące.Na tym etapie choroby alkoholowej uzależniony może zacząć komunikować potrzebę pomocy,próbować uzyskać kontrolę, wyznaczać dni abstynencji.
W ostatnim stadium alkoholizmu objawy uzależnienia pojawiają się już w pełnym wymiarze. Konflikty z otoczeniem narastają, dochodzi do utraty pracy, a czasem i relacji z najbliższymi. Ciągi alkoholowe trwające kilka, a nawet kilkanaście dni stają się normą, a występujące okresy abstynencji, skutkują powikłaniami, pojawiają się np.: drgawki, wymioty, uczucie napięcia, skoki ciśnienia, nadwrażliwość na bodźce – są to objawy tzw. zespołu abstynencyjnego. Ponadto występują powikłania psychiczne (obniżony nastrój, depresja, zaburzenia pamięci i koncentracji). W ostatniej fazie alkoholizmu dochodzi również do uszkodzenia narządów (np. marskość i niewydolność wątroby). Na tym etapie istnieje duże ryzyko śmierci.
Niezależnie od fazy alkoholik często decyduje się na także na wspomaganie swoich stanów upojenia - w celu wytrzeźwienia lub ich pogłębienia - innymi substancjami. Mogą to być zarówno narkotyki, jak i leki czy dopalacze. Te dodatkowe substancje zmieniające świadomość, choć na początku bywają niejako zażywane przy okazji czy wręcz „niezauważalnie”, z czasem mogą stać się dominującym środkiem. Przy czym warto mieć na uwadze, że uzależnienie narkotykowe bywa silniejsze i trudniejsze do leczenia. Więc zanim sięgnie się po kolejne „znieczulacze” warto sięgnąć po pomoc terapeuty uzależnień.
Fazy alkoholizmu według WHO
Inny podział stopni alkoholizmu dokonany przez Komitet Ekspertów dla Spraw Alkoholizmu Światowej Organizacji Zdrowia proponuje trzy stadia:
epizodyczne picie nadmierne,
nawykowe picie nadmierne,
nałóg alkoholowy.
Są one w zasadzie tożsame z wyżej wymienionymi. Dodano jednakże czwartą grupę dotyczącą picia powiązanego z zaburzeniami i chorobami psychicznymi. W leczenie osób z takim problemem włącza się wówczas także psychiatra.
Leczenie alkoholizmu
Jeśli jesteś czynnie uzależniony, to może ten tekst pomoże rozpoznać Ci, w której fazie jesteś. Przedstawione fazy alkoholizmu są jedynie schematem rozwoju choroby, mogą one się nieznacznie różnić w indywidualnych przypadkach. Na każdym etapie wyjście z nałogu jest możliwe, należy jednak jak najszybciej podjąć leczenie alkoholowe, najlepiej z profesjonalną pomocą ośrodka terapii uzależnień, takiego jak np. Od-Nowa.
