Biała gorączka (delirium tremens) – czym jest, jak się objawia i jak ją leczyć?

Delirium tremens jest stanem zagrażającym zdrowiu i życiu, dlatego niezbędna jest szybka i trafna diagnoza oraz wdrożenie odpowiednich procedur w warunkach szpitalnych. Jakie objawy pozwalają na stwierdzenie majaczenia alkoholowego, jak wygląda rozpoznanie i leczenie oraz co możemy zrobić, by pomóc bliskim?

Biała gorączka – co to jest i jakie ma przyczyny?

Biała gorączka to potoczne określenie majaczenia alkoholowego. Choć zwrot „dostać białej gorączki” w powszechnym użyciu funkcjonuje także jako określenie stanu bardzo silnego zdenerwowania, majaczenia alkoholowe zostało opisane w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD) pod kodem F10.4. Jest poważnym zaburzeniem, którego nie można ignorować. 

Delirium tremens to najcięższa postać zespołu abstynencyjnego, podczas którego pojawiają się zaburzenia świadomości z halucynacjami i omamami. Dochodzi do niego na skutek nagłego odstawienia alkoholu przez osobę nadużywającą go przez dłuższy czas. Standardowo objawy mogą wystąpić po upływie od 48 do 72 godzin po odstawieniu alkoholu, a ich nasilenie zwykle jest największe nocą. Biała gorączka alkoholowa występuje u 5–35% osób nagle odstawiających alkohol przy wcześniejszym regularnym nadużywaniu go.

Dlaczego nagłe odstawienie alkoholu powoduje występowanie tak poważnych konsekwencji? Substancje psychoaktywne występujące w alkoholu mają wpływ na pracę mózgu poprzez działanie na receptory dla substancji chemicznych. Receptory GABA-A, B i C mogą być hamowane przez kwas gamma-aminomasłowy, który odpowiada między innymi za zmniejszenie pobudliwości i rozluźnienie mięśni. Z receptorami GABA-A, B i C wiąże się także alkohol, a efekty jego działania są zbliżone do działania kwasu gamma-aminomasłowego. Upraszczając, możemy powiedzieć, że mózg przyzwyczaja się do działania substancji hamującej. Nagłe odstawienie alkoholu lub ograniczenie jego spożywania powodują, że przeważać zaczynają neuroprzekaźniki pobudzające, co z kolei ma związek z występowaniem objawów charakterystycznych dla białej gorączki.

Czy wiesz, jakie są objawy głodu alkoholowego?

Biała gorączka – objawy odstawienia alkoholu

Objawy delirium tremens to najczęściej zaburzenia orientacji allopsychicznej i autopsychicznej, czyli świadomości miejsca, czasu, przestrzeni i sytuacji własnej. Charakterystyczne omamy wzrokowe i słuchowe, z którymi najczęściej kojarzona jest tzw. delirka, są zwykle nieprzyjemne. Co ciekawe, przysłowiowe białe myszki wcale nie są najczęściej widywanymi halucynacjami: pacjenci skarżą się częściej na halucynacje związane z kotami, psami i wężami. Chory może widzieć także demony i inne potwory, które chcą wyrządzić mu krzywdę.

Majaczenie po alkoholu może obejmować również okoliczności związane ze spożywaniem alkoholu – chory ma wrażenie, że nadal znajduje się na libacji alkoholowej. Omamy przyjmują też formę robactwa przemieszczającego się po skórze chorego. Objawy odstawienia alkoholu to również duże nasilenie lęku, silne pobudzenie nerwowe i wahania nastrojów oraz charakterystyczne drżenie mięśni. 

Do diagnostyki wykorzystuje się objaw Liepmanna, polegający na wyzwoleniu omamów wzrokowych poprzez delikatny ucisk gałki ocznej, objaw Reichardta – czytanie tekstu z niezapisanej kartki, oraz objaw Aschaffenburga, w którym pacjent pod wpływem sugestii prowadzi rozmowę przez wyłączony telefon – powyższe objawy nie muszą jednak występować w każdym przypadku delirium po alkoholu.

Dowiedz się, kiedy się pojawia i jak leczyć padaczkę alkoholową

Ile trwa delirium alkoholowe?

Delirium alkoholowe najczęściej rozwija się od 48 do 72 godzin liczonych od momentu odstawienia alkoholu. Majaczenie drżenne może utrzymywać się przez kilka dni – zwykle 2 lub 3, choć znane są przypadki, gdy delirium trwało nawet tydzień. Największe nasilenie objawów pojawia się w godzinach nocnych. Ponieważ ostry zespół abstynencyjny jest stanem zagrożenia zdrowia i życia, konieczna jest w jego przypadku interwencja medyczna.

Jak wygląda leczenie białej gorączki?

Lekiem pierwszego rzutu w przypadku delirium tremens są benzodiazepiny, w Polsce podawane zwykle dożylnie lub domięśniowo pod postacią Relanium. Dawki dobierane są po przeprowadzeniu diagnozy i ustaleniu nasilenia objawów. 

Delirium należy różnicować z innymi chorobami, w przebiegu których mogą wystąpić podobne symptomy, np. z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych czy złośliwym zespołem neuroleptycznym. Odwodnionym pacjentom podaje się również elektrolity oraz suplementuje witaminę B1. Doraźne leczenie pozwala na łagodzenie objawów, jednak pacjentom, u których wystąpił ciąg alkoholowy oraz objawy delirium tremens zalecany jest pobyt na Oddziale Detoksykacji. 

Po zakończeniu leczenia szpitalnego, aby zapobiec nawrotom choroby, rekomendowanym rozwiązaniem jest leczenie odwykowe zamknięte. Praca z wykwalifikowaną kadrą terapeutyczną i psychologami przynosi efekty, które mogą zmienić życie osoby uzależnionej i zapobiegać nawrotom picia.

Sprawdź, jak wygląda odtrucie alkoholowe

Co robić przy napadzie białej gorączki?

Choroba alkoholowa jest bardzo podstępna: zwykle w początkowej fazie ani osoba uzależniona, ani jej bliscy nie zauważają jeszcze skali problemu. Warto reagować i interweniować na etapie, na którym stopniowe odstawienie alkoholu jest jeszcze możliwe. Wyciągnięcie pomocnej ręki do osoby z rodziny lub do przyjaciela może uratować mu życie!

 Jeśli jednak jesteśmy świadkami ostrego delirium tremens i widzimy drgawki po alkoholu lub chory zachowuje się niepokojąco, nie ma na co czekać. W takiej sytuacji dzwonimy na pogotowie i wzywamy pomoc, bowiem delirium wymaga specjalistycznego leczenia. 

Nie zapominajmy przy tym o naszym własnym bezpieczeństwie: jeśli osoba chora zachowuje się niepokojąco i mamy podejrzenia, że może wyrządzić nam krzywdę, nie należy jej przytrzymywać i narażać się na uderzenie – chory w tym stanie może być nieobliczalny. Pamiętajmy, że nieleczona biała gorączka może być przyczyną śmierci, dlatego nie należy bagatelizować niepokojącego zachowania chorego oraz innych objawów.

Decyzja o konieczności umieszczenia chorej osoby w zakładzie zamkniętym jest bardzo trudna. Jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy specjalistów i wsparcia, zgłoś się do psychologa lub terapeuty zajmującym się leczeniem uzależnień od alkoholu i zapytaj, co możesz zrobić, gdy ktoś z Twojego otoczenia nadużywa alkoholu.