Manipulacje alkoholika – skąd się biorą, jak je rozpoznać i jak nie dać się manipulować alkoholikowi?

Uzależnienie od alkoholu wpływa na wszystkie sfery życia – nie tylko alkoholika, ale również jego bliskich. Nadużywanie alkoholu prowadzi do tworzenia świata złudzeń i zaprzeczeń. Manipulacje, kłamstwa, szantaż – wszystko to sprawia, że życie rodzinne z osobą uzależnioną staje się niemal niemożliwe. Dlaczego alkoholik manipuluje uczuciami, jak rozmawiać z człowiekiem uzależnionym, oraz co możesz w ogóle zrobić w takiej sytuacji?

Czujesz, że picie alkoholu przez bliskiego Ci człowieka przekracza akceptowalne i bezpieczne granice?

Porozmawiajmy!

Dlaczego alkoholik manipuluje uczuciami i kłamie?

Alkoholik żyje w przekonaniu, że w każdej chwili może przestać pić, że problem alkoholowy wcale go nie dotyczy. W końcu skoro bez problemu może odstawić alkohol (a zwykle wierzy, że tak właśnie jest), to nie ma powodu, by odmówić sobie kolejnego kieliszka czy drinka, prawda? Gdyby spojrzeć „na chłodno” na nadmierne spożywanie alkoholu, bardzo szybko można zauważyć, że to prosta droga do bardzo nieprzyjemnych konsekwencji. Utrata pracy, rozwód, choroba, konflikt z prawem – myślenie o tym wszystkim staje się naprawdę nie do zniesienia! Z pomocą przychodzą wówczas manipulacje alkoholika: w ten sposób osoba uzależniona może odpychać od siebie nieprzyjemne myśli i na swój pokrętny sposób „walczyć” z konsekwencjami.

Osoba uzależniona jest w stanie obwiniać za swój problem najbliższych, wywołując u nich poczucie winy.

Pojawiają się pierwsze kłamstwa co do ilości wypitego alkoholu czy okazji, a także manipulacja uczuciami. Niestety, manipulowanie przez alkoholika najczęściej dotyka osoby z jego najbliższego otoczenia. Żona lub mąż, dzieci, rodzice, rodzeństwo czy partnerzy zauważają, że coś jest nie w porządku: zbyt często alkohol pojawia się nie tylko podczas imprez, ale również bez okazji. Co w takiej sytuacji robią bliscy? W większości przypadków podejmują walkę z alkoholem, jednak ich wysiłki idą na marne. Obwinianie innych przez alkoholika sprawia, że może on swoje niepowodzenia w ograniczaniu spożycia alkoholu po prostu zrzucić na najbliższe otoczenie czy okoliczności.

Jak rozpoznać manipulacje alkoholika? Mechanizm iluzji i zaprzeczeń

Jak rozpoznać manipulację alkoholika? Manipulacja osób uzależnionych od alkoholu najczęściej opiera się na mechanizmie iluzji i zaprzeczania. Zwykle przyjmuje ona formę wypierania faktów: „przecież nie mam problemu z alkoholem”, „nie piję codziennie”, „nie jestem żadnym alkoholikiem” – te zdania z pewnością usłyszysz z ust osoby uzależnionej, jeśli poruszysz z nią drażliwy dla niej temat. Powszechne jest także racjonalizowanie: alkoholik zawsze znajdzie pretekst do sięgnięcia po alkohol. Jednego dnia będzie to udany dzień w pracy, kolejnego – imieniny kogoś ze znajomych czy dobra ocena dziecka.

Bardzo często pojawia się również obwinianie innych: „gdyby moje małżeństwo było udane, nie musiałbym/musiałabym sięgać po alkohol”, „nie chciałam/em pić, ale znajomi mnie namówili” – lista takich wymówek u każdego alkoholika jest naprawdę długa. Misterne historie i usprawiedliwienia mają za zadanie uspokoić otoczenie oraz samego alkoholika. Przez pewien czas są rzeczywiście skuteczne, jednak prędzej czy później pozory runą jak domek z kart. Co jeszcze może zrobić alkoholik, by poczuć się lepiej? Zagrać na uczuciach swoich bliskich, dzięki czemu odsunie od siebie konieczność zmierzenia się z konsekwencjami swoich działań.

Jak alkoholik manipuluje uczuciami? 

Gdy najbliższa rodzina zaczyna wytykać alkoholikowi nadużywanie alkoholu, skutecznym rozwiązaniem może być wzbudzanie litości. Usprawiedliwia on swoje zachowanie złym stanem zdrowia lub innymi problemami. To również metoda na wyłudzenie alkoholu lub pieniędzy, nierzadko nawet od własnych dzieci. Bardzo często osoba uzależniona obiecuje także, że podejmie leczenie alkoholizmu – dzięki temu bliscy żyją w złudnej nadziei na to, że wkrótce wszystko wróci do normy, a alkoholik zyskuje dodatkowy czas na oddawanie się nałogowi.

Częstą praktyką jest także wzbudzanie poczucia winy, szczególnie tzw. wysokofunkcjonujący alkoholicy sięgają po argumenty mające na celu usprawiedliwienie ich zachowania właśnie w ten sposób. Na zarzuty bliskich uzależniony odpowiada, że przecież pracuje, przynosi do domu pieniądze czy dba o rodzinę – a odrobina alkoholu na rozluźnienie nikomu jeszcze nie zaszkodziła. W efekcie rodzina zaczyna zastanawiać się, czy faktycznie nie przesadza i niesłusznie oskarża alkoholika o nadmierne spożywanie alkoholu. Wszystkie te metody pozwalają uzależnionym na pogrążanie się w nałogu bez przeszkód.

Manipulacje niepijącego alkoholika

Niestety, w większości przypadków możemy mówić nie tylko o uzależnieniu jednostki, ale również współuzależnieniu bliskich. Partnerzy lub rodzina starają się chronić alkoholika i w ten sposób nieświadomie tworzą mu idealne warunki do picia. Ochrona przed konsekwencjami, załatwianie zwolnień lekarskich, pożyczki, ale również kontrola czy pomoc w codziennych obowiązkach nie rozwiążą problemu. Dodatkowo osoba uzależniona w chwilach swojej trzeźwości potrafi obiecać naprawdę wiele: manipulacje trzeźwiejącego alkoholika mają na celu utrzymanie obecnego stanu, w którym nie grożą mu przecież żadne konsekwencje.

Gdy alkoholik wytrzeźwieje, potrafi być naprawdę czarujący: przynosi zabawki i słodycze dla dzieci, zabiera żonę na spacer, gotuje pyszny obiad – wszystko to jednak ma na celu zamaskowanie prawdziwego problemu. Jeśli takie działania nie przyniosą pożądanego efektu, manipulacje niepijącego alkoholika zmieniają się w szantaż emocjonalny.

Szantaż emocjonalny osoby uzależnionej

Gdy w rodzinie lub związku dzieje się naprawdę źle, bliscy alkoholika mogą powiedzieć w końcu: stop. Koniec ze wsparciem i Gdy w rodzinie lub związku dzieje się naprawdę źle, bliscy alkoholika mogą powiedzieć w końcu: stop. Koniec ze wsparciem i pomocą – rodzina chce się wyprowadzić i zacząć nowe życie. W takiej sytuacji może pojawić się szantaż emocjonalny alkoholika: uzależniony zrobi wszystko, by zapewnić sobie komfort picia. Pojawiają się obietnice, kłamstwa, a nawet groźby; alkoholik będzie przekonywał, że nie poradzi sobie bez swoich bliskich, oraz że zrobi sobie krzywdę, będzie także próbował wzbudzić współczucie. Niestety, w wielu przypadkach udaje mu się to na tyle skutecznie, że rodzina lub partnerzy nie podejmują żadnych zdecydowanych kroków, a co za tym idzie – sytuacja pozostaje bez zmian.

Jak radzić sobie z alkoholikiem, który manipuluje – co robić?

Nie wiesz, jak zachowywać się w stosunku do alkoholika? Przede wszystkim należy uświadomić sobie, że osoba uzależniona to nie wyrachowany manipulant; w niemal każdym przypadku intencją alkoholika nie jest oszukiwanie i manipulacja, ponieważ głęboko wierzy on w to, co opowiada. Ma to związek ze zniekształceniami poznawczymi wywołanymi przez nałóg. Alkohol nie tylko niszczy organy wewnętrzne, ale przede wszystkim wpływa na zachowanie alkoholika i brak szczerości wobec bliskich, ale również wobec samych siebie. Nie oznacza to jednak, że należy usprawiedliwiać wszystkie zachowania osoby uzależnionej.

Jak rozmawiać z alkoholikiem, który próbuje odwracać uwagę od problemu i manipulować? Najskuteczniejszym rozwiązaniem jest rozmowa oparta na faktach, stawianie granic i jednocześnie otwartość na problemy osoby uzależnionej. Częste konfrontacje z manipulacjami alkoholika mogą sprawić, że będzie on szukał coraz skuteczniejszych metod. Nie tędy droga! Staraj się otwarcie rozmawiać o problemie i podejmować temat terapii – bez obietnic czy wymuszania. Uzależnienie od alkoholu jest w ogromnej mierze związane z problemami natury psychologicznej: w takim wypadku jedynym rozwiązaniem będzie poszukiwanie wsparcia u profesjonalistów. W terapii uzależnień od alkoholu zwykle stosuje się leczenie psychiatryczne połączone z psychoterapią. Warto zdecydować się na ośrodek terapii uzależnień, w którym nie tylko osoba uzależniona, ale również jej bliscy znajdą niezbędną pomoc.