Uzależnienie to choroba całych rodzin. Pochłania ona nie tylko pijącego, ale i jego bliskich. Alkoholik – mąż, ojciec czy matka – wplątuje w swoje problemy całe otoczenie. Życie z alkoholikiem naznaczone jest ciągłym kłamstwem, manipulacjami, wykorzystywaniem finansowym, często także agresją. Skutkiem funkcjonowania z alkoholikiem pod jednym dachem jest współuzależnienie, które staje się mimowolną próbą adaptacji do życia w ciągłym stresie i strachu. Czy życie z alkoholikiem ma sens? Jak radzić sobie z trudną codziennością?
Życie z alkoholikiem
Spis treści
Życie z alkoholikiem – mężem, ojcem, synem czy matką – wiąże się ze współuzależnieniem. To także rodzaj zaburzenia. To ciągłe życie w napięciu. To martwienie się. To nieprzespane noce. To wybaczanie i pochylanie się nad drugim człowiekiem z nadzieją i przerażeniem. To życie życiem od jego butelki do jego kaca i poczucia winy. To chodzenie na palcach przed jej atakami złości. To bycie niewidzialnym lub nadmiernie opiekuńczym. To lęk, rozpacz i wstyd. “Nie mówcie nikomu”…
Zarówno nadmierne zaangażowanie emocjonalne, jak i bagatelizowanie problemu poprzez przystosowanie się do sytuacji, nie jest wyjściem. Nie pomoże, jak i nie wyleczy uzależnienia. Osoby w otoczeniu uzależnionych nieraz załamują się, ale i czasem tak mocno zżywają z czynną chorobą, że gubią sens własnego życia. Ich życie jest wiecznym znakiem zapytania. Brak w nim rozwoju, satysfakcji, a przede wszystkim miłości, a manipulacje alkoholika, który kłamie, obiecuje poprawę i błaga o wybaczenie stają się pożywką, tworzącą iluzję nadchodzącej poprawy, której łatwo ulec.
Jak żyć z alkoholikiem i nie zwariować – pytają członkowie rodzin naszych podopiecznych. Podstawą jest zadbanie o własne potrzeby – jedynie racjonalna ocena sytuacji i prawidłowe rozpoznanie swoich emocji może przełożyć się na realne wsparcie bliskiego zmagającego się z chorobą alkoholową.
Alkoholizm to choroba całej rodziny. Sprawdź, jak rozpoznać współuzależnienie i jak sobie z nim radzić
Życie z alkoholikiem w domu to często gra pozorów
Podtrzymywanie iluzji, że wszystko jest w porządku, również bardzo wyczerpuje. Żony alkoholików mają tendencję do “pokazania” światu, że nic się nie dzieje. Są zatem niezwykle zadbane, mają bardzo czysty dom i wszystko uporządkowane. Próbują zachować pozory ładu chociaż na zewnątrz, skoro nie mogą w środku, w relacji. Jeszcze gorzej, jeśli przyglądają się temu dzieci. Komunikat, z jakim wchodzą w życie, to: udawać, zachowywać pozory, tworzyć iluzję dobrego domu, sprzątać i pilnować czy nic się nie wymyka spod kontroli. Jeśli już więc żony alkoholików nie są w stanie realnie zadbać o siebie i męża, to może przyszłość dzieci stanie się odpowiednią motywacją.
Adaptacja do życia z osobą uzależnioną od alkoholu następuje fazowo. Początkowo pojawia się negacja – problem jest wypierany, a kolejne, coraz wyraźniejsze sygnały – usprawiedliwiane. Napięcie w rodzinie wzrasta, co w kolejnej fazie skutkuje izolacją jej członków. Nieustanna koncentracja na alkoholu spycha na dalszy plan inne ważne aspekty codzienności. Coraz więcej wysiłku kosztuje kreowanie wizerunku „normalnej” rodziny, podczas gdy relacje z partnerem z dania na dzień stają się trudniejsze. W fazie trzeciej próby kontrolowania sytuacji, które mogą mieć miejsce po alkoholu, zastępuje skupianie się na „tu i teraz”, jasne staje się, że uzależniony nie jest w stanie zapanować nad sprawami tak, jak dotychczas. W fazie czwartej postępująca dezorganizacja życia w rodzinie przekłada się na przejęcie przez partnera uzależnionego jego obowiązków, wyręczanie go w najprostszych czynnościach. Dla fazy piątej typowe jest odsunięcie się od partnera; wszystkie wysiłki skierowane są na rozwiązywaniu problemów wynikających z nadużywania przez niego alkoholu i poszukiwaniu wyjścia z trudnej sytuacji. Faza szósta to nauka samodzielnego funkcjonowania rodziny pozbawionej pomocy uzależnionego.
Jak zachować równowagę, żyjąc z alkoholikiem pod jednym dachem?
1. Bądź asertywny
Umiejętność powiedzenia „NIE” zaoszczędzi wielu dalej idących konsekwencji. Istnieją sytuacje, w których kobiety, ulegając manipulacjom uzależnionego męża, stwarzają mu pole do kontynuowania picia, a siebie obarczają całym ciężarem wspólnego życia. Przejmują jego obowiązki. Kulą się w ciągłym strachu:, „W jakim stanie go zastanę?”, „Czy wróci dziś do domu?”. Zdarza się również, że są obwiniane za chorobę męża, popadają w depresję. Trzeba zdać sobie sprawę, że podjęcie terapii alkoholowej to rzecz absolutnie konieczna, a ciche przyzwalanie i uleganie chorobie poprzez dostosowywanie się do niej, pogrąży zarówno jedną, jak i drugą stronę.
2. Nie obwiniaj
Należy pamiętać, aby choć próbować nie obwiniać ani siebie ani bliskiego o wybuchające konflikty w rodzinie. Oczywiście, że pojawiają się notorycznie. Wiedza o tym,jak pomóc alkoholikowi nie każdemu musi być bliska, a jeśli istnieją więzy rodzinne i emocjonalne, to tym trudniej o w pełni racjonalne podejście. Jednak dobrze jest nie doprowadzać do tego, aby gromadzone przez dłuższy czas negatywne emocje i przemyślenia wyrzucać pod wpływem impulsu na siebie nawzajem. Życie z alkoholikiem to bardzo często życie pełne agresji, stresu, konfliktów, eskalacji całego napięcia i ostatecznego wybuchu. Aby niwelować taki przebieg spraw, trzeba znaleźć odpowiedni moment i w sposób zdecydowany, ale nie nazbyt narzucający przedstawić własny punkt widzenia. Zaproponować terapię uzależnień, mityngi wspólnoty 12-krokowej – jak AA i/lub odwyk alkoholowy.
3. Skorzystaj z pomocy specjalistów ośrodka uzależnień
Zdrowe wsparcie dla uzależnionego, jak i samego siebie, jest bardzo istotne. To m.in. właśnie poczucie osamotnienia w całej sytuacji ciągnie w dół. A przecież wielu ludzi zmagało się z podobnymi problemami i terapia alkoholowa przyniosła pożądane skutki. Warto więc spojrzeć prawdzie w oczy, usiąść naprzeciw uzależnionego i powiedzieć: „Martwimy się o ciebie”, „Alkohol odbiera mi mamę, a potrzebuję jej w swoim życiu”, „Chcemy być przy tobie, ale możemy być razem szczęśliwi, tylko jeśli podejmiesz leczenie”. Ośrodek leczenia uzależnień zapewnia zarówno leczenie, jak i pełne wsparcie, jednocząc osoby dotknięte chorobą oraz ich bliskich.
Jak odejść od alkoholika?
Życie z alkoholikiem w miarę postępu choroby jest coraz trudniejsze. W momencie krytycznym pojawia się pytanie: czy życie z alkoholikiem ma sens? Dopóki jeszcze masz siłę – spróbuj jemu/jej pomóc. Dochodząc jednak do punktu, w którym uznasz, że to bezskuteczne, możesz chcieć podjąć decyzję o rozstaniu. Rozmowa na ten temat z uzależnionym – spokojna – też może być pomocna – może stać się motywacją do leczenia.
Samo odejście nie dzieje się z dnia na dzień. Trzeba się przygotować, nie ulegać impulsom. Tutaj warto również wesprzeć się profesjonalną pomocą. Uzależniony może nie chcieć utraty poczucia komfortu picia, który daje mu rodzina. Jeśli rodzina jeszcze się nie “rozsypała” ma poczucie, że nie jest tak źle. Chcąc zatem utrzymać iluzję, że wszystko jest w porządku, może nie chcieć opuścić – będzie dzwonić, namawiając do powrotu. Powrót po próbie odejścia ponownie warto omówić z profesjonalistą – pomoże postawić warunki. Wracam – ale Ty się leczysz.
Zostając, tkwiąc w takiej relacji członek rodziny alkoholika nie pomaga ani jemu ani sobie. Każdy ruch (rozstanie, podjęcie terapii) będzie lepszy niż stagnacja i tzw. “zamiecenie pod dywan”. Więcej o tym, jak najlepiej postępować, aby doprowadzić uzależnionego do decyzji o odwyku znajdziesz w tekście jak rozmawiać z alkoholikiem.
